یکی از مشکلات اصلی بسیاری از دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور این است که با وجود ساعت‌ها مطالعه، هنگام آزمون مطالب را فراموش می‌کنند یا نمی‌توانند آن‌ها را به یاد بیاورند. دلیل اصلی این اتفاق، نداشتن روش مطالعه اصولی است.
یکی از علمی‌ترین و اثبات‌شده‌ترین روش‌ها برای رفع این مشکل، روش مطالعه PQ5R است. این تکنیک با فعال‌سازی ذهن، مرور هدفمند و تمرکز بر بازیابی اطلاعات، کمک می‌کند مطالب به حافظه بلندمدت منتقل شوند. در ادامه با مراحل این روش گام‌به‌گام آشنا می‌شوید.
مراحل روش مطالعه PQ5R
1. Preview (پیش‌خوانی)
قبل از ورود به جزئیات، یک نگاه کلی به متن داشته باشید. عنوان‌ها، تصاویر، نمودارها و پرسش‌های پایانی را مرور کنید تا ذهن آماده شود.
مثال: قبل از مطالعه فصل قلب در زیست‌شناسی، ابتدا شکل‌ها و جداول مربوط به گردش خون را مرور کنید.
2. Question (سؤال‌سازی)
از مطالبی که مرور کرده‌اید، سؤال بسازید. همین کار باعث درگیر شدن ذهن و افزایش تمرکز می‌شود.
مثال: «چرا خون از بطن چپ با فشار بیشتری خارج می‌شود؟»
3. Read (مطالعه دقیق)
اکنون با تمرکز بالا شروع به مطالعه کنید. پاسخ سؤالاتی را که طرح کرده‌اید پیدا کنید و نکات مهم را علامت‌گذاری یا یادداشت کنید.
4. Reflect (تفکر و ارتباط دادن)
مطالب را تحلیل کنید و بین دانسته‌های جدید و قبلی ارتباط برقرار کنید. حتی می‌توانید برای فهم بهتر از نقشه ذهنی استفاده کنید.
5. Recite (بازگویی)
بعد از مطالعه، کتاب را ببندید و مطالب را با زبان خودتان توضیح دهید. حتی تدریس به یک دوست خیالی هم مؤثر است. این کار نقاط ضعف شما را آشکار می‌کند.
6. Review (مرور)
مرورهای منظم رمز تثبیت مطالب در ذهن هستند:
- مرور در همان روز مطالعه
- مرور فردای آن روز
- مرور هفتگی و ماهانه
این مرورها منحنی فراموشی را به‌شدت کاهش می‌دهند.
7. Respond (پاسخ‌دهی و تست‌زنی)
در آخر با حل تست و پاسخ به سؤالات، خودتان را محک بزنید. این مرحله نشان می‌دهد که مطالب را واقعاً یاد گرفته‌اید و نه فقط حفظ کرده‌اید.
مزایای روش PQ5R
- فعال‌سازی ذهن قبل از مطالعه و جلوگیری از یادگیری منفعل
- افزایش تمرکز با کمک سؤال‌سازی
- یادگیری عمیق و ماندگار به کمک تفکر و بازگویی
- کاهش فراموشی با مرورهای هدفمند
- آمادگی کامل برای امتحان و کنکور
جمع‌بندی
روش PQ5R یکی از کامل‌ترین تکنیک‌های مطالعه در دنیاست که یادگیری شما را از یک فعالیت منفعل به یک فرآیند فعال، جذاب و ماندگار تبدیل می‌کند.
راز موفقیت در PQ5R فقط یک چیز است: پایبندی به تمام مراحل و استمرار در مرورها.
